4 oktober 2013 – Het archeologisch onderzoek op bedrijventerrein De Spelver II zit voor op schema. De opgravingen zouden oorspronkelijk duren tot 31 oktober maar worden al op 11 oktober afgerond. Vooronderzoek via proefsleuven toonde eind 2012 al aan dat het gebied aan de Spelverstraat en Kapittelstraat in het verre verleden intensief werd bewoond. Gezien het historisch potentieel en overeenkomstig de regelgeving van de Vlaamse overheid startte de VUHbs, een spin-offbedrijf van de Vrije Universiteit van Amsterdam, eind augustus een verder onderzoek. Vandaag is ruim 3 hectare van het gebied blootgelegd en de resultaten zijn opvallend.
Verspreid over het terrein zijn vondsten aangetroffen die dateren uit de steentijd. Voor de Nederlandse archeologen is het duidelijk dat de mens deze plaats al bezocht vanaf de oude steentijd (het paleolithicum). Martijn Bink van VUHbs: “Het oudste voorwerp is een kling van vuursteen die ca. 10 à 12.000 jaar oud is. Daarnaast is een deel van een zogenaamde ‘geslepen bijl’ gevonden (afbeelding 2). Dergelijke bijlen werden gebruikt in de jonge steentijd (het neolithicum) tussen 5.700 en 3.500 voor Christus. De bijl is aangetroffen in een kuil die uit de ijzertijd dateert. Mogelijk is de bijl in de ijzertijd teruggevonden en toen opnieuw gebruikt.”
Bewoning
De meeste sporen van bewoning werden vlakbij de Kapittelstraat aangetroffen. Hier zijn ook de meeste gebouwen herkend. De rest van het gebied bevat voornamelijk kuilen en silo’s waarin men zaaigoed bewaarde. De oudste sporen van bewoning dateren mogelijk uit de late bronstijd, tussen 1.000 en 800 voor Christus. Bink: “Eén gebouw heeft een vorm die sterk lijkt op gebouwen uit deze periode die eerder al op zandgronden werden aangetroffen. Op een leemgrond zoals hier in Bilzen zijn echter nooit eerder vergelijkbare gebouwen gevonden. Als het huis daadwerkelijk uit de late bronstijd dateert, zou dat deze vondst echt wel uniek maken.”
Tim Vanderbeken van de intergemeentelijke archeologiedienst Zolad+: “Zeker is dat het gebied bewoond was vanaf de vroege ijzertijd. De meeste huizen en kuilen dateren immers van ca. 800 voor Christus. De kuilen bevatten vaak scherven van potten maar ook van weefgewichten, haardranden en lemen wanden (afbeelding 3). Die grote hoeveelheden vondsten zijn wellicht niet toevallig in dergelijke kuilen beland. Vermoedelijk lieten de bewoners er een deel van hun huisraad achter bij het verlaten van hun huis. De scherven die werden aangetroffen zijn meestal verbrand. Pas als we aan de bestudering en uitwerking van de opgraving beginnen en al de scherven in detail gaan bekijken, kunnen we precies bepalen wanneer en hoe lang het gebied werd bewoond. In één van de kuilen is alleszins ook aardewerk aangetroffen uit de late ijzertijd (afbeelding 4).”
Voor op schema
De archeologen verlaten het terrein op 11 oktober. Dat is 20 dagen vroeger dan voorzien. Schepen van archeologie Guy Swennen: “De samenwerking met VUHbs verliep zeer goed en alle wederzijdse afspraken werden nagekomen. Er was ook regelmatig overleg tussen de archeologen en de aannemer van de wegenis voor de bedrijvenzone. In Bilzen bewijzen we hiermee dat archeologie en ontwikkeling elkaar niet noodzakelijk in de weg hoeven te staan. Midden september gingen de wegeniswerken van start en als alles volgens plan verloopt, zullen deze eind maart 2014 klaar zijn en kunnen de bedrijven hun bouwwerken starten.”
Het stadsbestuur wil in de toekomst nog meer draagvlak creëren voor archeologie. Swennen: “Op de site was er een permanent infopunt waar bewoners en bezoekers het onderzoek van dag tot dag konden volgen. Tijdens de afgelopen Open Monumentendag werden er speciale rondleidingen gegeven. Wegens de grote opkomst herhalen we dat initiatief op woensdag 9 oktober. Tussen 10 en 17 uur wordt het terrein opnieuw opengesteld voor het grote publiek. Om 11 en 15 uur geven de archeologen speciale rondleidingen. Een ideale tip voor iedereen die voor of na de gezellige drukte van de Bilzerse foordag een beetje meer te weten wil komen over het rijke verleden van onze stad.”
